C. Kaedah kerja
Hasil pembelajaran :
·
Mengenal
pasti kaedah kerja yang sesuai mengikut bahan dan teknik.
·
Menyatakan
beberapa pertimbangan yang perlu diambil kira semasa memilih bahan dan kaedah
kerja.
PROSES-PROSES
PEMBUATAN BAHAN LOGAM
Terdapat
pelbagai proses pembuatan daripada bahan logam iaitu:
1.
Proses
membentuk
Proses membentuk
logam seperti tuangan (casting), tempaan (forging), penyemperitan (extrusion),
penggelekan atau penggulungan (rolling), penarikan (drawing), penghimpitan
(squeezing), penebukan / penyucukan (piercing), pembengkukan (bending),
merincih (shearing) pemajaman
(spinning), pembentuk regang (stretch forming), pembentukan gelekan (roll
forming), pembentukan letupan
(explosive forming), pembentukan elektrohidraul (electrohydraulic forming),
pembentukan magnet (magnet forming)
2.
Proses
pemesinan
Proses pemesinan
logam seperti menggerudi, mencanai, melarik dan
mengisar.
Proses pemesinan
khas berteknologi tinggi seperti
Elektrical Discharge Machine (EDM) dan Computer Numerical Control Machine
(CNC).
3.
Proses
kekemasan permukaan
Bertujuan
menghasilkan permukaan licin dan kelihatan menarik menerusi proses-proses
seperti menggilap (polishing), mencanai, penyaduran elektro
(electroplating), penyemburan (spraying)
dan salutan (coating).
4.
Penyambungan
Proses-proses
berikut dapat menyambung dua atau lebih komponen logam seperti kimpalan (gas,
arka, TIG, MIG, Spot), pematerian lembut (soldering), pematerian
keras(brazing), pensinteran (sintering), penekanan (pressing), peribetan
(riveting), pengikatan skru dan penyambungan perekat (adhesive joining).
5.
Mengubah
sifat-sifat bahan
Terdapat
sebilangan proses di mana sifat-sifat fizikal bahan-bahan berubah disebabkan
oleh sesuatu keadaan seperti disebabkan suhu yang tinggi, tegasan (stress) yang
berulang-ulang atau tindak-balas kimia. Ini perlu dipulihkan bagi mendapatkan
sifat-sifat yang dikehendaki melalui proses-proses seperti rawatan haba (heat treatment), pengerjaan
panas (hot working), pengerjaan sejuk (cold working) dan pempian butir (shot
peening)
6.
Pengikatan
skru
Merupakan kaedah pengikatan tidak
kekal
1.
Alat
pengikat dan Pengunci berbenang
o
bolt
o
nat
o
skru
o
stad
bolt
nut
skru
stad
2.
Sesendal
sesendal
3.
Klip
klip
4.
Kekunci
Kekunci
Kekunci persegi Kekunci
wordruff
5.
Gelugor
gelugor
6.
Ribet
jenis-jenis ribet
7.
Pengikat
Ribet
Pemasangan dengan ribet selalunya untuk
kerja penyambungan yang tetap seperti jambatan, dinding, saluran papi dan
sebagainya. Bahan ribet yang selalu digunakan adalah seperti keluli lembut,
aluminium dan tembaga
Jenis-jenis
ribet
1. Ribet kepala rata
2. Ribet kepala benam
3. Ribet kepala bulat
Alat-alat meribet terdiri daripada set
rivet dan alatan tangan seperti gerudi, dan tukul.
Ribet
8. Pematerian
lembut (soldering) dan keras (brazing)
Proses pematerian lembut dan
pematerian keras menggunakan haba dan logam pengisi untuk menghasilkan ikatan
metalurgi.
Haba yang digunakan melebur logam
pengisi tanpa menyebabkan logam induk lebur
Sambungan yang terjadi tidaklah
mempunyai sifat-sifat mekanikal yang sama seperti logam induk tetapi sambungan
adalah kuat dan kukuh.
Kedua-dua proses pematerian ini
walaupun menggunakan logam pengisi, perbezaan hanya terletak pada aras dimana
dalam proses pemateri lembut bahan pengisi dipanaskan tidak melebihi 4500C
manakala pematerian keras pemanasan diatas 4500C tetapi dibawah suhu
lebur logam induk
Logam pengisi memenuhi sela sambungan
melalui tindakan rerambut (capillary action).
Pematerian lembut
Kaedah tertua dan masih digunakan
secara meluas dalam industri pembuatan. Pemilihan kaedah penyambungan
pematerian lembut bergantung kepada keperluan penguna seperti kekuatan
sambungan, suhu operasi, persekitaran disamping kos pengeluaran.
Proses
memateri lembut
Contoh
kerja patri lembut seperti membaiki radiator automotif dan dalam bidang
elektrik seperti penyambungan komponen pada papan litar
tercetak (PCB) dan sistem pencucuh bahan api outomobil & komputer.
A.
Kelebihan pematerian lembut
Harga yang murah, mudah diguna dan kerja
boleh dilakukan dengan jitu.
B.
Kelemahan
Kekuatan mekanikal sambungan adalah terhad
C.
Prosedur kerja
Bahagian yang akan
dipatri disediakan kemas, dibersih sama ada secara kimia atau mekanikal
seperti mencanai atau mengikis
Sapu fluks patri
di kawasan sambungan
Komponen
diletakkan pada kedudukan betul atau diapit supaya tidak bergerak
Bahagian yang akan
dipatri dipanaskan
Letak logam
pengisi disambungan, panaskan sehingga cair dan membasahi permukaan logam
induk. Bahagian yang disambung itu dibiarkan sejuk
Lebihan fluks
patri dibersihkan daripada sambungan
9. Kimpalan Gas dan Arka
Satu lagi kaedah menyambung logam ialah sambungan kimpalan (gas dan
arka). Sambungan jenis ini lebih kuat
daripada sambungan pateri disebabkan dalam sambungan pateri logam induk tidak
melebur dan melaku bersama logam pengisi.
Terdapat pelbagai jenis sambungan dalam proses kimpalan seperti:
1.
Sambungan
temu (butt join)
2.
Sambungan
tindih (lap join)
3.
Sambungan
kunci (lock join)
4.
Pematerian
keras (soldering)
5.
Kimpalan
(Kimpalan gas dan arka)
Proses
kimpalan gas
Proses kimpalan arka
10. Ikatan perekat
Diguna secara
meluas dalam memasang dan mencantum
komponen pembuatan. Cara ini
mudah dan ekonomik. Ia digunakan untuk
mengikat dua atau lebih bahan yang terdiri daripada jenis yang sama atau
berlainan. Jenis-jenis perekat di
kategorikan mengikut fungsi iaitu
Perekat struktur untuk peralatan yang menanggung beban.
Perekat
memegang untuk peralatan yang tidak
menanggung beban.
Perekat kedap untuk menghalang kebocoran.
Kelemahan
Memerlukan masa agak lama untuk
kering.
Penyediaan permukaan perlu teliti /
berhati-hati.
Tidak ada perekat
universal ini menyebabkan terdapat banyak jenis perekat.
Sesetengah perekat
menggunakan pelarut yang beracun dan mudah terbakar. Ini memerlukan sistem pengalir-udaraan dan
pemadam api yang sentiasa diadakan
No comments:
Post a Comment