Bidang ini dibahagikan kepada tiga unit
kecil. Dalam teknologi pembuatan penggunaan bahan, pemilihan peralatan dan perkakasan, kaedah
dan penggunaan sistem tidak dapat dielakkan.
Tanpa tiga komponen ini tidak akan terhasil suatu produk reka
cipta. Pengetahuan dan kemahiran dalam
memilih bahan, perkakas, alat, mesin dan sistem dapat membantu seorang pereka
cipta itu menghasilkan satu ciptaan yang bermutu tinggi dan berguna.
2.1 Bahan
A. Pengenalan
Hasil pembelajaran :
·
Mengenal
pasti pelbagai jenis bahan
·
Mengklasifikasikan
bahan
Bahan adalah satu komponen perlu dalam suatu
proses pembuatan. Secara amnya bahan
boleh dibahagikan kepada dua mengikut sumber perolehannya iaitu:
i.
Bahan semulajadi seperti kayu, logam, getah dan batu.
ii.
Bahan buatan seperti plastik, gentian, kertas dan komposit.
Bahan Logam
Logam dikelaskan kepada 2 jenis iaitu:
- Logam
berferus
Contoh: besi,
keluli dan besi bergalvani.
- Logam
bukan berferus
Contoh:
aluminium,kuprum, timah dan plumbum.
Logam merupakan bahan yang banyak
digunakan dalam pembinaan projek-projek reka cipta. Logam terdiri daripada berbagai jenis yang
bergantung kepada sifatnya. Pengetahuan
dalam sifat-sifat logam dapat membantu pemilihan bahan projek. Sifat logam akan
menentukan perlakuan logam terhadap persekitaran atau fungsi produk. Misalnya
logam akan berkarat jika terdedah kepada kelembapan dan akan cair jika
didedahkan kepada suhu sehingga mencapai takat lebur logam berkenaan.
Bahan Bukan Logam
Bahan bukan logam dibahagikan kepada
lima jenis iaitu
a) kayu
b) plastik dan getah
c) gentian (fiber)
d) seramik
e) fabrik
Kayu
Terdapat dua jenis kayu iaitu kayu
keras dan kayu lembut. Kayu ialah bahan
yang mempunyai urat dan dengan itu mudah dipotong mengikut urat tersebut. Kekuatan
kayu bergantung kepada kedudukan urat kayu. Semua kayu adalah lemah pada
bahagian yang selari dengan urat.
Bahan daripada kayu lebih mudah
dibentuk berbanding menggunakan bahan logam. Kaedah dan peralatannya juga mudah
digunakan.
Terdapat juga kayu yang diproses untuk
menghasilkan papan lapis. Papan lapis ini lebih keras berbanding kayu biasa
tetapi tidak tahan terhadap air.
Plastik Dan Getah
Plastik adalah bahan buatan daripada
bahan galian. Plastik mempunyai keteguhan berbeza-beza bergantung kepada jenis
plastik tersebut. Plastik daripada polisterin foam adalah tidak teguh dan
biasanya diguna untuk membuat projek yang tidak memerlukan keteguhan. Untuk
projek yang memerlukan ketahanan, plastik acuan adalah yang paling sesuai. Walau
bagaimanapun plastik tidak tahan terhadap haba.
Getah adalah bahan semulajadi yang
bersifat anjal dan mulur. Ia merupakan penebat yang baik tetapi susah dibentuk
kerana sifat kekenyalannya.
Gentian
Gentian atau lebih dikenali sebagai
fiber terdapat dalam dua jenis iaitu gentian kaca dan gentian kayu.
Gentian kaca mudah dibentuk tetapi
memerlukan kaedah khas untuk menghasilkannya.
Kos untuk penggunaannya juga agak mahal. Gentian ini tahan terhadap
kelembapan dan pengaratan.
Gentian kayu mempunyai bentuk tetap
seperti yang dikeluarkan oleh pengilangnya.
Bahan ini keras dan sesuai untuk projek yang memerlukan ketahan terhadap
tekanan. Kelemahan gentian kayu ialah
tidak boleh terkena air disamping harganya yang mahal.
Seramik
Bahan ini berasaskan tanah liat yang
diproses. Seramik adalah satu bahan yang
keras, penebat haba dan elektrik, tahan terhadap perubahan cuaca tetapi rapuh.
Seramik sesuai digunakan untuk projek
yang melibatkan penggunaan suhu yang tinggi seperti pembakar roti.
Fabrik
Bahan ini lebih dikenali sebagai kain dan
sesuai digunakan sebagai bahan kemasan dan bergantung kepada jenis projek.
B. Sifat bahan
Hasil pembelajaran :
·
Mengenal
pasti sifat beberapa jenis bahan.
·
Membezakan
sifat bahan dari segi kekuatan dan ketahanan.
Sifat sesuatu bahan dikelaskan kepada tiga
iaitu sifat fizik, kimia dan
mekanikal. Sifat mekanikal
memperlihatkan bagaimana bahan bertindakbalas terhadap daya atau tekanan. Contoh sifat mekanikal yang lazim ialah
kekuatan, kemuluran dan ketegangan.
Disamping itu kekerasan, kerapuhan, ketempaan dan keanjalan juga adalah
sifat mekanikal bahan. Sifat mekanikal
juga boleh menentukan tahap bagaimana
sesuatu bahan itu dibentuk untuk menjadi
bentuk yang dikehendaki.
Jadual berikut menunjukkan beberapa jenis
logam dan sifat mekanikalnya
|
Sifat mekanikal
|
Logam
|
|
Keras
|
Besi
dan besi tuang.
|
|
Rapuh
|
Besi
tuang.
|
|
Mulur
|
Tembaga
dan aluminium
|
|
Teguh
|
Keluli
aloi dan pancalogam
|
|
Tempa
|
Aluminium
|
|
Anjal
|
Keluli
spring
|
Sifat fizikal termasuk kelakuan
elektrik, magnetik, oktik, haba dan kimia.
Sifat fizikal bergantung kepada struktur dan pemprosesan yang dilalui
oleh sesuatu bahan tersebut. Contohnya,
walaupun berlaku perubahan sangat kecil pada komposisi bahan, ini mengakibatkan
tejadi perubahan besar kepada
keberaliran elektrik bagi kebanyakan bahan separuh penebat,logam dan seramik.
Jadual
di bawah menunjukkan kelebihan dan kelemahan beberapa bahan.
|
Bahan
|
Kelebihan
|
Kelemahan
|
|
Logam
|
Tahan lasak
Kuat
|
Susah dibentuk
Sukar untuk memotong
|
|
Kayu
|
Ringan
Mudah dipotong
Mempunyai rupabentuk menarik
Mudah untuk membuat kemasan
|
Rapuh
Mudah terbakar
Kurang kukuh untuk binaan projek.
|
|
Plastik
|
Mudah dibentuk dengan menggunakan acuan
|
Tidak teguh
Tidak tahan terhadap haba
|
|
Getah
|
Kenyal
Penebat haba dan elektrik
|
Mudah terbakar
Sukar dibentuk
|
|
Seramik
|
Penebat haba dan elektrik
Mudah dibentuk mengikut acuan
|
Rapuh (mudah pecah)
Bentuk kekal tidak boleh diubah suai
|
|
Gentian
|
Mudah
dibentuk bergantung kepada acuan
|
Memerlukan kemahiran khas untuk mengendalikannya
|
|
Fabrik
|
Mudah dipotong dan dibentuk
|
Tidak kukuh untuk bahan pembinaan
|
Cadangan
aktiviti:
o Memerhati dan mengenal bahan
yang disediakan.
o Menyatakan kriteria yang
diguna untuk menamakan bahan.
o
Menyenarai
sifat fizikal utama yang boleh diguna untuk mengkelaskan bahan.
C. Spesifikasi bahan
Hasil pembelajaran :
·
Mengenal
pasti saiz, rupa bentuk dan kandungan
bahan yang ada di pasaran.
Untuk memenuhi kehendak pasaran dan
pengguna, bahan seperti kayu, logam, plastik dan seramik diproses untuk
dijadikan berbagai bahan lain antaranya
ialah:
Logam – menghasilkan aloi, keluli dan besi tuang (cast iron).
Kayu – papan lapis dan softboard
Getah
– foam, plastik
Tanah
– seramik, tile
Bahan–bahan seperti kayu dan logam
boleh didapati dalam berbagai bentuk dan saiz mengikut kehendak pasaran antaranya berbentuk bulat, segiempat, bar , rod dan selinder.
Keratan rentas logam
Bahan seperti gentian dan seramik pula
bergantung kepada tempahan pengguna.
Cadangan aktiviti:
o Mengumpul maklumat mengenai
saiz kayu yang ada dijual dipasaran.
o Mendapatkan maklumat daripada
penjual mengenai bahan logam dari aspek saiz, bentuk, komposisi bahan dan
harga.
No comments:
Post a Comment